Anda pasti pernah menyediakan masakan telur sebagai hidangan pagi bukan? Apabila anda pecahkan telur, itulah keadaan tulang seseorang pesakit yang mengalami Osteoporosis. Tulangnya umpama cengkerang telur yang nipis dan isinya tiada. Secara mudahnya, Osteoporosis adalah keadaan dimana tulang kita menjadi rapuh.
Mengikut
Pertubuhan Kesihatan Sedunia atau World Health Organization (WHO), Osteoporosis
ditakrifkan sebagai satu penyakit sistemik (melibatkan seluruh badan) yang
mengalami jisim tulang yang merosot (low bone mass) dan kerosakan struktur
mikro tulang yang menyebabkan tulang
rapuh dan meningkatkan risiko kepatahan berlaku.
Osteoporosis
disebabkan oleh pelbagai faktor. Bagi memudahkan pembaca agar lebih faham, Osteoporosis
boleh dibahagikan kepada 2 jenis iaitu Primary Osteoporosis dan Secondary
Osteoporosis.
Primary
Osteoporosis
Primary
Osteoporosis ialah keadaan dimana Osteoporosis berlaku tanpa disebabkan oleh
ubat-ubatan atau masalah perubatan yang lain. Primary Osteoporosis ini pula
terdiri dari 2 jenis iaitu:
Type 1
Osteoporosis (Osteoporosis 1)
Ini berlaku
bagi wanita apabila mereka mengalami proses Menopos. Wanita yang mengalami
Osteoporosis ini terdedah kepada kepatahan tulang belakang dan pergelangan
tangan.
Type 2
Osteoporosis (Osteoporosis 2)
Jenis kedua
Osteoporosis ini melibatkan proses penuaan dan dilihat berlaku bagi
pesakit-pesakit berusia 75 tahun ke atas bagi kedua-dua jantina. Ia disebabkan
oleh kurangnya penyerapan kalsium. Jika dibandingkan dengan Osteoporosis 1,
majoriti pesakit-pesakit Osteoporosis 2 lebih terdedah kepada kepatahan tulang
pinggul dan peha.
Antara
perkara yang boleh meningkatkan risiko Primary Osteoporosis berlaku ialah:
1.
Genetik – Caucasian (berkulit
putih), Asia, wanita, sejarah keluarga, kurus
2.
Hormon – Kekurangan hormon
Oestrogen, Menopause (putus haid)
3.
Gaya hidup – Merokok, pengambilan
alkohol dan kehidupan tidak aktif
4.
Diet – Kekurangan pengambilan
kalsium atau vitamin D
Secondary
Osteoporosis
Secondary
Osteoporosis pula ialah apabila Osteoporosis terjadi akibat daripada
pengambilan ubat-ubatan tertentu atau disebabkan oleh masalah kesihatan
pesakit.
Sesetengah
ubat boleh menyebabkan Osteoporosis berlaku apabila ia menghalang proses
penyerapan kalsium atau mengganggu metabolism kalsium di dalam badan kita.
Antara contoh ubat-ubatan ini ialah Thyroxine, Antacid, Lithium dan Warfarin.
Metabolisma
kalsium juga boleh terganggu bagi pesakit-pesakit yang menghidap penyakit hati
kronik (Chronic Liver Disease), penyakit buah pinggang kronik (Chronic Kidney
Disease), masalah sistem endokrin dan usus.
Simptom
Pesakit yang
mengalami Osteoporosis ramai yang datang kerana mengalami rasa sakit atau
sengal-sengal tulang terutamanya bahagian belakang dan pinggang. Tidak kurang
juga yang datang akibat kepatahan. Kepatahan yang kerap berlaku bagi pesakit
Osteoporosis melibatkan tulang pengelangan tangan (wrist or distal radius
fracture), tulang pinggul (intertrochanteric or neck of femur fracture) dan
juga tulang belakang (vertebra fracture).
Setiap
kepatahan ini mempunyai teknik rawatan yang berbeza bergantung kepada lokasi
dan konfigurasi kepatahan tersebut.
Bagaimana
caranya bagi mengesan Osteoporosis?
Bagi
mengetahui tahap kekuatan tulang seseorang atau Bone Mass Density (BMD), doktor
biasanya akan melakukan ujian Dual Energy Xray Absorptiometry atau DEXA scan.
Ujian ini menggunakan teknologi xray dan ia memberi nilai tertentu bagi tulang setiap
pesakit yang diuji. Nilai ini diberi dalam bentuk T-score, iaitu ia
membandingkan tulang pesakit dengan populasi muda yang dalam jantina dan bangsa
yang sama. T-score antara -1 dan -2.5 menunjukkan kekuatan tulang yang merosot (keadaan
yang dikenali sebagai Osteopenia) manakala Osteoporosis pula apabila nilai T-score
adalah lebih rendah daripada -2.5.
Pencegahan
Rawatan yang
terbaik ialah pencegahan awal iaitu dengan cara memastikan BMD yang optimal (T
score antara 0 ke -1). Ia boleh dicapai dengan memastikan pengambilan sumber
kalsium yang mencukupi. Selain daripada itu, risiko Osteoporosis juga boleh
diminimakan sekiranya kita berhenti merokok, tidak mengambil minuman
beralkohol, mengamalkan pemakanan yang seimbang dan melakukan senaman secara
berkala.
Merokok
Merokok
telah dikenalpasti sebagai antara penyebab Osteoporosis berlaku apabila ia
mengganggu fungsi hormon Estrogen yang berkait rapat dengan metabolisma
kalsium. Perokok lebih terdedah bagi mendapat Osteoporosis.
Pengambilan
minimum beralkohol
Meminum
lebih dari 2 gelas minuman beralkohol sehari akan membuatkan anda lebih
terdedah dengan Osteoporosis.
Senaman
Tulang kita
adalah tisu yang amat dinamik. Ia memberi respon kepada tekanan dan beban yang
dikenakan ke atasnya. Lebih banyak beban dan tekanan, ia akan menjadi semakin
tebal dan kuat bagi menampung beban tersebut, dan begitulah sebaliknya. Oleh
itu, senamam secara berkala akan dapat membina kekuatan tulang anda. Jom
bersenam!
Pemakanan
Pengambilan
makanan yang mengandungi kandungan kalsium yang mencukupi setiap hari adalah
amat penting bagi mengelakkan Osteoporosis daripada berlaku. Lelaki dan wanita
dewasa berusia antara 18-50 tahun memerlukan 1000mg kalsium setiap hari. Ia
meningkat kepada 1200 mg setiap hari bagi wanita berusia lebih 50 tahun dan
lelaki yang melebihi usia 70 tahun.
Antara diet
yang mengandungi kandungan kalsium yang tinggi ialah:
·
Makanan berasaskan tenusu
·
Sayuran hijau
·
Ikan salmon dan sardin (dengan
tulang)
·
Kacang soya
·
Bijirin
Rawatan
Rawatan Osteoporosis
boleh dibahagikan kepada rawatan ubat-ubatan dan pembedahan. Terdapat banyak
jenis ubat-ubatan termasuk suplemen di farmasi dan hospital yang digunakan bagi
rawatan Osteoporosis.
Majoriti
ubat-ubatan dan suplimen ini bertujuan bagi mengurangkan proses pengikisan
tulang (bone resoprtion) oleh sel Osteoclast. Namun ada juga ubat yang boleh
mengaktifkan sel Osteoblast yang bertanggungjawab menghasilkan tulang baharu.
Ia juga boleh mengurangkan risiko mendapatkan kepatahan tulang.
Penggunaan ubat-ubatan
yang melibatkan Hormone Replacement Therapy (HRT) pula boleh melambatkan Osteoporosis
namun ia boleh menimbulkan kembali symptom-simptom putus haid (menopause). HRT
juga dikaitkan dengan peningkatan risiko kanser payudara dan kanser rahim.
Penggunaan
ubat-ubatan ini bergantung kepada tahap Osteoporosis serta masalah-masalah
kesihatan pesakit yang berkaitan. Jenis ubat yang boleh dimakan adalah berbeza
antara seorang pesakit dengan pesakit yang lain. Anda perlu berbicang dengan
doktor yang merawat anda mengenai ubat-ubatan yang paling sesuai untuk anda.
Pembedahan
Pembedahan
bagi pesakit Osteoporosis hanya dilakukan sekiranya kepatahan berlaku. Bagi
kepatahan tulang belakang (vertebral fractures), prosedur seperti kyphoplasty
dan vertebroplasy bagi mengembalikan bentuk serta integriti tulang yang patah
boleh dilakukan.
Pesakit Osteoporosis
juga sering mengalami kepatahan tulang pinggul, tulang peha dan pergelangan
tangan walaupun hanya akibat trauma yang minima. Tulang yang patah ini, ada
yang perlu dirawat secara pembedahan dan memerlukan penggunaan implant yang
khusus bagi memastikan ia dapat memegang tulang yang rapuh.
Apa yang
saya ingin tekankan disini, bukan semua kepatahan tulang yang melibatkan
Osteoporosis memerlukan pembedahan. Doktor akan berbincang dengan anda mengenai
pilihan yang terbaik jika anda atau saudara anda mengalaminya.
Nasihat
Nasihat
saya, marilah kita sama-sama memastikan pengambilan diet yang mempunyai
kandungan kalsium yang mencukupi setiap hari, elakkan rokok dan minuman
beralkohol serta melakukan senaman secara berkala.
Jika kita
menjejaki usia tua atau menjaga ibubapa warga emas, pastikan kita mengambil
langkah-langkah bagi mengurangkan risiko kecederaan atau kepatahan di kediaman
kita. Antara langkah-langkah yang saya boleh cadangkan di sini termasuk
menyediakan pemegang (railing) di bilik air dan di sisi tangga, memastikan
tiada objek yang menghalang pergerakan di dalam rumah, meletakkan alas kaki di
dalam bilik air agar tidak licin dan jika anda tinggal di kediaman 2 tingkat,
pastikan ibubapa anda tidur di bilik bawah. Ini akan dapat mengurangkan kekerapan
mereka naik turun tangga sekali gus mengurangkan risiko trauma dan kepatahan.
Rujukan
11. Postgraduate
Orthopaedics, Paul A. Banasziewicz, page 520-521
22. Review of
Orthopaedics, Mark D. Miller, page 30-33
33.http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteoporosis/basics/prevention/con-20019924
Artikel ni telah disiarkan di website Malaysian Medical Gazette pada 15 Februari 2016 (www.mmgazette.com)
a
